اسالیب در زبان عربی و در نحو عربی ساختارهای زبانی استانداردی هستند که برای بیان یک مفهوم خاص به کار می‌روند. از جمله این اسلوب‌ها می‌توان به اسلوب‌های؛ ندا، امر، نهی، استثناء، شرط، تحذیر و اغراء، استفهام، مدح و ذم، تعجب، اختصاص و بسیاری اسالیب دیگر اشاره کرد. تعداد این اسالیب در نحو عربی بسیار زیاد است و هرکدام از آن‌ها در جایگاه خود البته مهم و قابل توجه هستند. یادگیری و کاربرد صحیح این اسالیب موجب می‌شود که شما بتوانید به درستی به زبان عربی صحبت کنید و بنویسید. آموزش اسالیب زبان عربی برای زیبا ساختن و بالا بردن کیفیت گفتار و نوشتار و همچنین فهم درست کلام عربی فصیح یک امر لازم و ضروری است. در این مقاله درباره یکی از این اساليب كاربردى زبان عربی يعنى «اسلوب تحذير»با هم قدری صحبت خواهیم کرد.
صفحه «کلاس‌های خصوصی زبان عربی» را ببینید:
تحذیر
در زبان عربی اسلوب تحذیر برای هشدار دادن و یا بر حذر داشتن مخاطب از یک اتفاق یا کار بد استفاده می‌شود. اسلوب تحذير به دو شکل تقسیم‌بندی می‌شود: اول: همراه با لفظ إياك و مشتقات آن و دوم: بدون استفاده از إياك.
این مقاله را هم بخوانید:
اسلوب تحذیر بدون استفاده از إياك
۱. ساده‌ترین و سرراست‌ترین شکل اسلوب تحذیر در زبان عربی این است که به طرف مقابلمان بگوییم: از ریا بپرهیز (احذر الرياءَ) به همین سادگی!
۲. در تحذیر می‌توانیم احذر را حذف کنیم و فقط بگوییم: «الرياءَ» کلمه الریاء منصوب که منصوب هم هست به تنهایی یعنی از ریا حذر کن. الرياءَ در این جا مفعول‌به است برای فعل احذر که جوازا حذف شده است.
۳. تكرار: با تکرار کلمه الرياء منصوب به شکل: «الرياءَ الرياءَ» هم می‌توانیم معنای تحذیر را بیان کنیم. پس الرياءَ الرياءَ یعنی: احذر الرياءَ. از نقطه نظر نحو عربی الرياءَ اول مفعول‌به است برای فعل محذوف احذر همان طوری که در حالت قبلی اشاره کردیم اما الرياءَ دوم توکید لفظی است.
۴. عطف: عبارت «الكذبَ والخداعَ» يعنى احذر الكذب والخداع، در این جا هم الكذب مفعول‌به است برای فعل محذوف احذر، و الخداع معطوف بر آن است.
۵. در هریک از چهار حالت قبلی می‌توانیم کاف خطاب را هم به اسم ظاهر اضافه کنیم. این مثال‌ها را ببینید: «يدَك»، «يدَك يدَك» (مواظب دستت باش)، «يدَك وعينيك» (مواظب دست و چشمانت باش)، «يدَك والنارَ» (مواظب دستت در مقابل آتش باش)، «ثيابَك والمطرَ» (مواظب لباست باش و از باران حذر کن یا در مقابل باران مواظب لباست باش)، «نفسَك والأسدَ» به معنای قِ نفسَك واحذر الأسدَ. (مواظب خودت باش و از شیر بر حذر باش یا در مقابل شیر مواظب خودت باش) عبارت ناقةَ الله در «فقال لهم رسول الله ناقةَ الله وسقياها» (الشمس/١٣) برای تحذیر و هشدار دادن نسبت به ناقه حضرت صالح عليه السلام است.
صفحه «دوره آمادگی آزمون اشتمال» را ببینید:
اسلوب تحذیر با استفاده از إياك و اخوات آن
نوع دوم اسلوب تحذیر در نحو عربی؛ استفاده از إياك و أخوات آن يعنى إياكَ، إياكِ، إياكما، إياكم و إياكنّ است. که به چند شكل زیر ساخته می‌شود. توجه کنید که در همه این حالت‌ها إياك در شکل مخاطب به کار می‌رود.
- «إياك» ← إياك الكذبَ
- «إياك + و» ← إياك والكذبَ
- «إياك + مِن» ← إياك من الكذبِ
- «إياك + أن + فعل (إياك + مصدر مؤول)» ← إياك أن تكذبَ. در این حالت یک مِن جاره پس از إياك در تقدیر گرفته می‌شود. یعنی در واقع جمله به این شکل است: إياك من أن تكذبَ.
صفحه «کارگاه تخصصی سخنرانی و خطابه» را ببینید:
محذّر منه
محذر منه یعنی آن چه که نسبت به آن تحذیر و هشدار داده شده است. در نحو عربی به کلمه‌ای که مخاطب خود را از آن می‌ترسانیم و برحذر می‌داریم «محذّرٌ منه» گفته می‌شود. محذر منه غالبا به عنوان مفعول‌به براى فعل محذوف، منصوب است؛ چه با لفظ إياك و چه بدون آن.
يک توضيح مهم
روندی که إياك در نحو عربی طی کرده تا معناى تحذير به خودش بگیرد به این شرح است: عبارت «إياك الكذبَ» را در نظر بگيريد، اين جمله در اصل «أحذّرك الكذبَ» بوده. سپس «ك» براى افاده معناى حصر، مقدم شده و چون ضمير متصل نمى تواند مستقلا در جمله بيايد تبديل شده به ضمير منفصل منصوب يعنى إياك، وسپس فعل و فاعل آن بر اساس روال رايج در اسلوب تحذیر حذف شده است:
أحذّرك الكذبَ ← ك أحذرالكذبَ ← إياك أحذّر الكذبَ ← إياك الكذبَ
صفحه «نکته‌های یک دقیقه‌ای عربی» را ببینید:
سخن را با حدیثی از امام صادق علیه السلام به پایان می‌برم. به نوع کاربرد اسلوب تحذیر در این حدیث شریف دقت کنید:
«في الكافي (ج٢ ص٢٩٨) عن أبي حمزة الثمالي قال: قال لي أبو عبد الله عليه السلام: إياك والرئاسة وإياك أن تطأ أعقاب الرجال. قال قلت جعلت فداك أما الرئاسة فقد عرفتها وأما أن أطأ أعقاب الرجال فما ثلثا ما في يدي إلا ممّا وطئت أعقاب الرجال فقال لي: ليس حيث تذهب. إياك أن تنصب رجلا دون الحجة فتصدّقه في كل ما قال.»
دیدگاه خود را بنویسید