در این گفتار به مهارت خواندن در زبان عربی به شکل کلی آن می‌پردازیم. مهارت‌یابی در قرائت متون عربی به منظور موفقیت و کسب نمره در آزمون‌هایی شبیه اشتمال البته تکنیک‌های خاص خود را دارد که در مقاله دیگری به آن اشاره خواهم کرد. اگر علاقمند به آزمون اشتمال هستید مقاله "چند توصیه اساسی برای دانشجویان دوره دکتری که قصد شرکت در آزمون اشتمال را دارند" را بخوانید، اما الآن به دنبال یافتن پاسخی برای این سؤال هستیم که: چگونه می‌توانم یک مقاله عربی یا کتاب عربی و اقسام دیگری از متون عربی را بهتر بخوانم؟ واضح است که عنصر مهم در خواندن، فهمیدن دقیق مفهومی است که نویسنده در صدد انتقال آن بوده است. گاهی دانستن و فهمیدن مفردات و واژگان به تنهایی برای رسیدن به این هدف کافی نیست بلکه باید عبارت‌ها و اصطلاحات را درک کنیم. فهمیدن ترکیب‌ها و اصطلاحات عربی هم البته همیشه ما را به مقصود نخواهد رساند بلکه ناچاریم معنای مورد نظر نویسنده را از لابلای اشارات و روابط بین عبارت‌ها که البته در قاموس هم یافت نمی‌شود پیدا کنیم. این‌ها هریک می‌تواند در انتخاب استراتژی خواندن و مهارت افزایی در مهارت خواندن در زبان عربی تعیین کننده باشد. وقتی تصمیم به خواندن می‌گیریم ناچاریم بلافاصله به این سوال پاسخ دهیم: خوب، الآن باید چه چیزی بخوانم؟
صفحه «کلاس‌های خصوصی زبان عربی» را ببینید:
۱. متن های عربی مناسب را انتخاب کنید!
متون عربی که ارزش خواندن را دارند بسیار زیاد هستند. اما این که این متن چه قدر به پیشبرد مهارت خواندن در زبان عربی در من کمک می کند سوالی است که باید قبل از شروع جواب درستی برای آن داشته باشیم. در زبان انگلیسی کتاب‌های بسیاری دیده‌ام که بر اساس تعداد واژگان و میزان سختی و آسانی، استانداردهای معینی را در اهداف آموزشی خود رعایت می کنند. دست یافتن به کتاب عربی با این خصوصیات و استانداردها الآن خیلی راحت نیست یا لااقل متن‌ها از تنوع و جذابیتی که بتواند همه سلیقه‌ها را راضی نگه دارد برخوردار نیستند. پس چکار باید کرد؟ اولین توصیه این که با معلمتان مشورت کنید، نتایج خوبی به دست خواهید آورد. اما توصیه بعدی:
۲. آنچه را واقعا دوست دارید بخوانید!
سال‌ها پیش برای اولین بار از سری کتاب‌های هری پاتر کتاب سوم یعنی زندانی آزکابان را به فارسی خواندم. همیشه دوست داشتم که از جلد اول یعنی «هری پاتر و سنگ جادو» شروع به خواندن کنم. بعدها وقتی نسخه ای از ترجمه عربی این کتاب (به عربی؛ هاري بوتر وحجر الفیلسوف) به دستم رسید این علاقه پیشین با عشق به زبان عربی یک ترکیب جادویی ساخت که در دم من را به یک کتابخوان حرفه ای مجموعه هری پاتر تبدیل کرد. اگر واقعا یک مقاله عربی یا کتاب عربی را دوست دارید دیگر سطح دشواری آن اصلا مهم نیست همین الآن شروع به خواندن کنید بهترین نتیجه را خواهید گرفت.
صفحه «کلاس‌های کتاب‌خوانی» را ببینید:
۳. یک قاموس خوب داشته باشید!
تعداد واژگان و مصطلحات عربی بسیار بیش از آن است که بتوان در طول یک عمر طبیعی همه آن ها را یاد گرفت بنابراین همیشه کلمات و ترکیب‌هایی هستند که معنایشان را نمی‌دانیم. خوب راه چاره چیست؟ یکی از راهکارها مراجعه به قاموس یعنی لغتنامه است. شاید بگویید مراجعه دائم به قاموس هنگام خواندن یک کتاب عربی ما را از لذت خواندن محروم می کند، موافقم اما یادمان باشد که این کار لذتی دیگر را به ما هدیه می دهد و آن لذت یاد گرفتن است! قدری صبور باشید، به تدریج این مراجعه های مکرر کمتر خواهد شد و در آینده‌ای نه چندان دور و البته با یادگرفتن برخی تکنیک‌های دیگر، بدون قاموس هم به راحتی می‌خوانید. از جمله این تکنیک ها حدس زدن است.
این مقاله را هم بخوانید:
۴. معنای عبارت‌ها را حدس بزنید!
حدس زدن معانی در هنگام قرائت متون عربی یک روش یادگیری مستقل نیست ولی همواره می‌تواند مؤثر باشد. رسیدن به این سطح از مهارت که حدس‌هایتان بالای نود درصد درست از آب در بیاید خود نیازمند یادگیری است. برای توجه دادن به اهمیت این موضوع از همان دوره مقدماتی شاگردانم را تشویق می‌کنم که گهگاهی حدس بزنند. حدس زدن‌های درست تعداد مراجعه ما را به لغتنامه کاهش می‌دهد.
این مقاله را هم بخوانید:
۵. در انتخاب معلمتان دقت کنید!
پیدا کردن معنای مصطلحات در قاموس گاهی بسیار مشکل است و از آن مشکل‌تر فهمیدن معانی است که اصطلاحا در بین سطرها نوشته شده یعنی آن معانی که نویسنده با کلمات یا عبارت‌های صریح به آن‌ها اشاره نکرده ولی قصد گفتن همان‌ها را دارد. در این موارد حدس زدن هم کمک چندانی نمی‌کند. حال چه باید کرد؟ از معلمتان کمک بگیرید، همین! اگر تصمیم دارید از برخی گردنه‌های صعب العبور بدون راهنما بگذرید احتمال گذشتن قطعا صفر نیست ولی این احتمال زیاد هم نیست. بسیاری نکات کلیدی و پایه‌ای را باید از استاد آموخت. چه بسا خود به تدریج به آن نکات و دقایق دست پیدا کنید ولی این زمانی بس طولانی می‌طلبد، پایه و ساختار مهارت خواندن در زبان عربی باید توسط یک معمار با تجربه بنا شود. در انتخاب معلمتان دقت کنید.
صفحه «مکالمه عربی مقدماتی» را ببینید:
۶. دفترچه یادداشت داشته باشید!
داشتن یک دفترچه یادداشت که هرچه را یاد می‌گیرید با شماره ردیف در آن ثبت می‌کنید، نسخه جادویی برای یادگیری و حفظ طولانی مدت واژگان و اصطلاحات عربی است. گسترش دایره واژگان نقش بسیار مهمی در آینده مهارت خواندن در زبان عربی در شما دارد. دفترچه یادداشت ضامن این گسترش و پیشرفت است.
۷. اجزای متن را کشف کنید!
متون عربی دارای عناوین، موضوع اصلی و موضوعات فرعی هستند که شناسایی آن‌ها به درک مفهومی که نویسنده به دنبال انتقال آن است بسیار کمک می‌کند. در کلاس‌های مقاله خوانی سعی می‌کنم با تمرین‌هایی مهارت کشف این اجزا را به دوستانم بیاموزم. شناخت موضوعات اصلی و فرعی رمز نوشتن یک خلاصه خوب از آن مقاله عربی نیز هست.
۸. گاهی خلاصه نویسی کنید!
در کلاس‌های کتاب خوانی من زیاد به دنبال خلاصه نویسی نیستم بلکه ترجیح می‌دهم زبان آموزان خلاصه هر بخش را به شکل شفاهی ارائه دهند ولی در کلاس‌های مقاله خوانی، خلاصه نویسی نوشتارهای عربی یک اصل مهم است و به شکل دقیقی به آن می‌پردازیم. علاوه بر تکنیک‌های خلاصه نویسی، شناخت موضوعات اصلی و فرعی بسیار به نوشتن خلاصه‌ای خوب از یک مقاله عربی کمک می‌کند.
این مقاله را هم بخوانید:
۹. حرف بزنید!
درباره محتوای متون عربی که خوانده‌اید به زبان عربی با دوستتان صحبت کنید، اگر کسی را پیدا نکردید لااقل خودتان که می‌توانید شنونده حرف‌های خودتان باشید!
صفحه «کلاس‌های دوره جامع مکالمه زبان عربی» را ببینید:
۱۰. بگذارید گوش‌هایتان هم صدای خواندن شما را بشنوند!
گاهی بلند بخوانید و بگذارید گوش‌هایتان هم صدای خودتان را بشنوند! یک بار امتحان کنید، با بلند خواندن اشکالات خود را پیدا می‌کنید و تصحیح می‌کنید.
۱۱. بخوانید و بخوانید و بخوانید!
خواندن روزنامه، مقاله عربی، شعر و کتاب عربی باید همیشه یار و همدم یک عاشق زبان عربی باشد. اگر امروز چیزی نخوانده‌اید، به یار خود نامهربانی کرده‌اید.
دیدگاه خود را بنویسید